ปฏิทินโหราศาสตร์ไทย/ลัคนา มีหลายแบบที่นิยมใช้กัน แตกต่างตามสำนักตามตำราหรือครูบาอาจารย์ หมายเหตุส่วนนี้จะเป็น ข้อกำหนดต่าง ๆ กฎเกณฑ์การคำนวณในการผูกดวงวางลัคนาที่ควรทราบ เพื่อให้เข้าใจที่ถูกต้องตรงกันให้การใช้งานเกิดประโยชน์สูงสุด สรุปข้อมูลเป็นข้อ ๆ ดังนี้
1. โหราศาสตร์ว่าเชื่อว่า เวลาที่เราเกิดหรือวันเวลาตกฟาก เราจะได้รับอิทธิพลดูดซับพลังจากดวงดาวต่าง ๆ ที่ทำมุมอยู่ ณ เวลานั้น ๆ เมื่อวันเวลาเปลี่ยน ดวงดาวบนท้องฟ้าเปลี่ยนตำแหน่ง จะส่งผลกับพลังเดิมหรือดวงกำเนิด ส่วนจะดีจะร้ายขึ้นอยู่กับดาวและมุมของดาว ที่เปลี่ยนไป
โหราศาสตร์โบราณใช้การสังเกตุจดจำ มองการโคจรดวงดาวต่าง ๆ บนท้องฟ้าจากโลก และมองอิทธิพลจากแสงดาว มุมดาว ต่าง ๆ ที่ส่งมากระทบโลก หรือบุคคล มุมมองดวงดาวใช้โลกเป็นศูนย์กลาง หรือทางดาราศาสตร์เรียกว่าระบบ Geocentric Model แนวคิดโลกเป็นศูนย์กลางจักรวาล , ปฏิทินโหราศาสตร์/ปฏิทินดาราศาสตร์แบบต่าง ๆ จัดทำเพื่อบอกตำแหน่งดาวหรือสมผุสดาวบนท้องฟ้า ให้ตรงกับท้องฟ้าจริงที่สุด
การคำนวณตำแหน่งหรือสมผุสดาว ในระบบโหราศาสตร์แบ่งเป็น 2 ระบบหลัก คือ นิรายนะ และ สายนะ ทั้ง 2 ระบบแตกต่างตรงจุดเริ่มราศีจะไม่ตรงกัน , ระบบนิรายนะ (Sideral Zodiac / Fixed Zodiac) หรือระบบเคลื่อนที่ เปลี่ยนราศีประมาณวันที่ 13 - 17 ของแต่ละเดือน ส่วนระบบสายนะ (Tropical Zodiac / Movable Zodiac) ระบบคงที่ หรืออ้างอิงฤดูกาล จะเปลี่ยนราศีประมาณวันที่ 21 - 22 ของแต่ละเดือน ทั้ง 2 ระบบมีความแตกต่างประมาณ 22° - 23° (อายนางศะ) แต่ซึ่งละวันจะไม่เท่ากัน , ระบบนิรายนะ ใช้ในโหราศาสตร์ไทย โหราศาสตร์ภารตะหรือทางอินเดีย ส่วนระบบสายนะใช้ในโหราศาสตร์สากล (Classical Astrology) โหราศาสตร์ยูเรเนียน (Uranian Astrology)
ในเรื่องเรือนชะตา โหราศาสตร์ไทย นิยมใช้ เรือนชะตาเท่ากับราศีคือ 30° เส้นแบ่งราศีจะเป็นเส้นแบ่งเรือนชะตาด้วย (Whole Sign) นับเรือนที่ 1 ที่ราศีที่ลัคนาอยู่ ส่วนโหราศาสตร์สากล ระบบสายนะ ราศีจะเท่ากับ 30° เหมือนกัน แต่เรือนชะตาอาจมีค่ามากกว่าน้อยกว่า หรือเท่ากับ 30° ขึ้นอยู่กับระบบเรือนชะตาที่เลือกใช้ หากเลือกระบบเรือนไม่เท่าเรือนชะตาอาจไม่ตรงกับช่องราศี บางเรือนชะตาอาจมีคร่อมราศี นับเรือนชะตาจากตำแหน่งลัคนา (AC) หรือตามจุดอ้างอิงอื่น ๆ ตามระบบเรือนชะตาที่เลือก
2. ปฏิทินโหราศาสตร์ไทยที่นิยมใช้กัน มี 2 แบบ คือ
❶
ปฏิทินโหราศาสตร์ไทย สุริยยาตร์ เป็นปฏิทินโหราศาสตร์ไทยแบบดั้งเดิม คำนวณตามคัมภีร์สุริยยาตร์และคัมภีร์มานัตต์
❷
ปฏิทินโหราศาสตร์ไทย นิรายนะวิธี ตัดอายนางศะ เป็นปฏิทินโหราศาสตร์ไทย คำนวณตามระบบดาราศาสตร์สากล นิรายนะวิธี ตัดอายนางศะ แบบลาหิรี หรือ แบบอื่น ๆ
ทั้งนี้โดยหลักการแล้วปฏิทินโหราศาสตร์ไทยสุริยยาตร์ จัดเป็นระบบนิรายนะ (Fixed Zodiac) แบบเดียวกัน หากดูตามชื่อที่นิยมใช้เรียกอาจเข้าใจว่าเป็นคนละแบบ , การผูกดวงปฏิทินโหราศาสตร์ไทย นิรายนะวิธี จะมีการต่างค่าตัวเลือกเพิ่มเติม คือ
อายนางศะ นอกจากอายนางศะ แบบลาหิรี สามารถเลือกแบบอื่น ๆ ที่นิยมใช้ได้ เช่น ฟาแกน/แบรดลีย์ (Fagan/Bradley) , จิตรปักษ์ (Chitra Paksha) , กฤษณะมูรติ (Krishnamurti) , รามณะ (Raman)
ราหูเฉลี่ย ตามปฏิทินโหราศาสตร์ไทย อ.เทพย์ สาริกบุตร จะแสดงราหูเฉลี่ย (Mean North Node) การตั้งค่าถ้าไม่เลือกจะแสดงราหูจริง (True North Node) คำนวณแบบดาราศาสตร์
เกตุไทย (สุริยยาตร์) ตามปฏิทินโหราศาสตร์ไทย อ.เทพย์ สาริกบุตร จะแสดงเกตุไทยซึ่งคำนวณด้วยสูตรสุริยยาตร์ การตั้งค่าถ้าไม่เลือกจะแสดงเกตุสากล (South Node) หรือดาราศาสตร์ ส่วนจะเป็นแบบ เกตุเฉลี่ย(Mean South Node) หรือเกตุจริง (True South Node) ขึ้นอยู่กับการตั้งค่าดาวราหู ข้างต้น เพราะเกตุสากล จะเล็ง ราหู 180° เสมอ
ดาวแบคคัส (Bacchus/Transpluto) เป็นดาวเคราะห์ที่คาดว่ามีวงโคจรพ้นจากดาวพลูโต สมผุสดาวแบคคัสแสดงแบบดาราศาสตร์ นิรายนวิธี สมผุสจะต่างจากดาวแบคคัสในปฏิทินโหราศาสตร์ไทย อ.พลูหลวง ซึ่งคำนวณด้วยสูตรเฉพาะ
3. ลัคนา (Ascendant) คือ "จักรราศีทางทิศตะวันออก ณ เวลาประสงค์" เป็นตำแหน่งกลุ่มดาวหรือจักรราศี ทางทิศตะวันออก เมื่อมองผ่านจุดที่เส้นสุริยะวิถี(Ecliptic) ตัดกับเส้นขอบฟ้า(Horizon) ณ วันเวลาและสถานที่เกิด หรือที่ต้องการ ในโหราศาสตร์ไทย ถือว่าลัคนานี้เป็น จุดกำเนิดของเจ้าชะตา ส่วนโหราศาสตร์สากล ลัคนาเป็นสภาพแวดล้อมที่เจ้าชะตาอยู่ซึ่งส่งผลต่อเจ้าชะตาโดยตรง
การวางลัคนาโหราศาสตร์ไทย ในเว็บไซต์นี้ มีหลายแบบให้เลือกแยกตามปฏิทิน ดังนี้
ปฏิทินสุริยยาตร์ มีลัคนาให้เลือก 10 แบบ
❶
อันโตนาทีสามัญ สมผุสอาทิตย์อุทัย หรือ ลัคนาแบบจานหมุน เวลาดวงอาทิตย์ขึ้นท้องถิ่น ☆
❷
อันโตนาทีสามัญ สมผุสอาทิตย์อุทัย ปรับเวลาท้องถิ่น หรือ ลัคนาแบบจานหมุน เวลาดวงอาทิตย์ขึ้นท้องถิ่น ปรับเวลาท้องถิ่น
❸
อันโตนาทีสามัญ อาทิตย์อุทัย 06:00น. หรือ ลัคนาแบบจานหมุน เวลาดวงอาทิตย์ขึ้น 06:00น. ☆
❹
อันโตนาทีสามัญ อาทิตย์อุทัย 06:00น. ปรับเวลาท้องถิ่น ลัคนาแบบจานหมุน เวลาดวงอาทิตย์ขึ้น 06:00น. ปรับเวลาท้องถิ่น ☆
❺
มหานาที 5 ชั้น (พหิรนาที/พิชัยสงคราม) เวลาดวงอาทิตย์ขึ้น 06:00น.
❻
มหานาที 5 ชั้น (พหิรนาที/พิชัยสงคราม) ปรับเวลาท้องถิ่น เวลาดวงอาทิตย์ขึ้น 06:00น. ปรับเวลาท้องถิ่น
❼
อันโตนาทีสารัมภ์ สมผุสอาทิตย์อุทัย ลัคนาอันโตฌานราศีวินาที ในคัมภีร์สารัมภ์ เวลาดวงอาทิตย์ขึ้นท้องถิ่น
❽
อันโตนาทีท้องถิ่น สมผุสอาทิตย์อุทัย คำนวณอันโตนาทีท้องถิ่นตามเส้นแลตติจูด (Latitude) เวลาดวงอาทิตย์ขึ้นท้องถิ่น
❾
อันโตนาทีท้องถิ่น สมผุสอาทิตย์อุทัย (มายโหรา.คอม) คำนวณอันโตนาทีท้องถิ่น เวลานักษัตรแบบดาราศาสตร์ (J2020) เวลาดวงอาทิตย์ขึ้นท้องถิ่น
❿
เวลานักษัตร (Sidereal Time) ลัคนาระบบดาราศาสตร์
ปฏิทินนิรายนะวิธี ตัดอายนางศะ มีลัคนาให้เลือก 10 แบบ
❶
เวลานักษัตร (Sidereal Time) ลัคนาระบบดาราศาสตร์ ☆
❷
อันโตนาทีสามัญ สมผุสอาทิตย์อุทัย หรือ ลัคนาแบบจานหมุน เวลาดวงอาทิตย์ขึ้นท้องถิ่น ☆
❸
อันโตนาทีสามัญ สมผุสอาทิตย์อุทัย ปรับเวลาท้องถิ่น หรือ ลัคนาแบบจานหมุน เวลาดวงอาทิตย์ขึ้นท้องถิ่น ปรับเวลาท้องถิ่น
❹
อันโตนาทีสามัญ อาทิตย์อุทัย 06:00น. หรือ ลัคนาแบบจานหมุน เวลาดวงอาทิตย์ขึ้น 06:00น. ☆
❺
อันโตนาทีสามัญ อาทิตย์อุทัย 06:00น. ปรับเวลาท้องถิ่น ลัคนาแบบจานหมุน เวลาดวงอาทิตย์ขึ้น 06:00น. ปรับเวลาท้องถิ่น ☆
❻
มหานาที 5 ชั้น (พหิรนาที/พิชัยสงคราม) เวลาดวงอาทิตย์ขึ้น 06:00น.
❼
มหานาที 5 ชั้น (พหิรนาที/พิชัยสงคราม) ปรับเวลาท้องถิ่น เวลาดวงอาทิตย์ขึ้น 06:00น. ปรับเวลาท้องถิ่น
❽
อันโตนาทีสารัมภ์ สมผุสอาทิตย์อุทัย ลัคนาอันโตฌานราศีวินาที ในคัมภีร์สารัมภ์ เวลาดวงอาทิตย์ขึ้นท้องถิ่น
❾
อันโตนาทีท้องถิ่น สมผุสอาทิตย์อุทัย คำนวณอันโตนาทีท้องถิ่นตามเส้นแลตติจูด (Latitude) เวลาดวงอาทิตย์ขึ้นท้องถิ่น
❿
อันโตนาทีท้องถิ่น สมผุสอาทิตย์อุทัย (มายโหรา.คอม) คำนวณอันโตนาทีท้องถิ่น เวลานักษัตรแบบดาราศาสตร์ (J2020) เวลาดวงอาทิตย์ขึ้นท้องถิ่น
ความนิยมใช้งาน ผูกดวงปฏิทินสุริยยาตร์ มักใช้กับ ลัคนาแบบอันโตนาทีสามัญ หรือ ลัคนาแบบจานหมุน ส่วนเรื่องเลือกปรับเวลา หรือ ใช้สมผุสอาทิตย์อุทัย (เวลาดวงอาทิตย์ขึ้นจริง,อาทิตย์อุทัยจริง) / อาทิตย์อุทัย 06:00น.(เวลาดวงอาทิตย์ 06:00น.) แบบใด แตกต่างตามสำนักตามตำราหรือครูบาอาจารย์ , ผูกดวงปฏิทินนิรายนะวิธี ลาหิรี มักใช้กับ ลัคนาเวลานักษัตร (Sidereal Time) ลัคนาอื่น ๆ อาจใช้เฉพาะสำนักหรือ เพื่อการศึกษาหลักการแนวคิดภาคคำนวณเท่านั้น
4. เวลาท้องถิ่น ตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน พ.ศ.2463 ประเทศไทยเริ่มใช้
เวลามาตรฐานประเทศไทย (GMT+7/UTC+07:00) แทนเวลากรุงเทพฯ เดิม ทำให้เวลาที่ใช้อ้างอิงต่างกัน ดังนั้นในการคำนวณลัคนาบางระบบ หลังวันที่ 1 เมษายน พ.ศ.2463 ต้องปรับเวลาท้องถิ่นเพื่อให้ฐานเวลาอ้างอิงเป็นแบบเดียวกัน
การปรับเวลาท้องถิ่น การวางลัคนาในโหราศาสตร์ไทย คำนวณโดยนำพิกัดละติจูดและลองจิจูดหาโซนเวลาก่อน จะได้เวลามาตรฐานที่ประเทศหรือโซนนั้น ๆ ใช้ แล้วนำพิกัด เทียบกับเวลามาตรฐานเพื่อหาเวลาท้องถิ่นอีกครั้ง
เช่น พิกัด ศาลหลักเมือง เขตพระนคร จ.กรุงเทพฯ ละติจูด 13.752555° ลองจิจูด 100.494066° นำพิกัดหาโซนเวลามาตรฐานจะได้ UTC+07:00 หรือ ลองจิจูด 105° ( 7 ชั่วโมง X โลกหมุนชั่วโมงละ 15°) พิกัดจะอยู่ที่ จ.อุบลราชธานี หลังจากนั้นนำลองจิจูด 100.494066° กับ ลองจิจูด 105° มาคำนวณส่วนต่างเวลา ก็จะได้ส่วนต่างเวลา -18 นาที ซึ่งก็คือค่าเวลาที่ใช้ในกรณีปรับเวลาท้องถิ่น พิกัดอื่น ๆ ใช้หลักการคล้ายกัน
ลัคนาอันโตนาทีสามัญ และ ลัคนามหานาที 5 ชั้น บางแบบมีตัวเลือก ทั้ง "
ปรับเวลาท้องถิ่น" และ ไม่ปรับ ถ้าเลือกแบบ
ปรับเวลาท้องถิ่น หมายถึง วันเวลาหลังวันที่ 1 เมษายน พ.ศ.2463 โปรแกรมคำนวณและปรับเวลาท้องถิ่นให้อัตโนมัติ หรือ เลือกลัคนาแบบไม่ปรับเวลาท้องถิ่น ต้องคำนวณปรับเวลาท้องถิ่นเองหรือไม่ปรับเวลาก็ได้ ,
ข้อควรระวัง ถ้าปรับเวลาท้องถิ่นเองแล้ว เลือกลัคนาแบบ
ปรับเวลาท้องถิ่น อีกจะเป็นการปรับเวลาซ้ำซ้อน
5. หากเปรียบเทียบสมผุส กับแหล่งข้อมูลอื่น ๆ
ถ้าเลือกลัคนา แบบเดียวกัน แล้วผลสมผุสลัคนาต่างกัน เกิดจากตัวแปรตั้งต้นหลัก ที่ใช้ในการคำนวณคือ
• สถานที่เกิด ใช้พิกัดต่างตำแหน่งกัน หรือพิกัดมีความละเอียด เครื่องมือต่างกัน
• เวลาท้องถิ่น กรณีที่เลือกลัคนาปรับเวลาท้องถิ่น หลักการวิธีการคำนวณค่าพิกัดเวลา จากสถานที่เกิดอาจต่างกัน
• เวลาดวงอาทิตย์ขึ้น/อาทิตย์อุทัย หลักการวิธีการคำนวณพิกัดเวลา เวลาดวงอาทิตย์ขึ้นอาจต่างกัน โดยจะใช้แบบดาราศาสตร์ทั้งหมด
การคำนวณลัคนาสามารถสอบเทียบเบื้องต้นได้โดย เลือก "ลัคนาอันโตนาทีสามัญ อาทิตย์อุทัย 6:00น." หรือ "มหานาที 5 ชั้น (พหิรนาที/พิชัยสงคราม)" เลือกวันเดือนปี เลือกเวลาเกิด เป็น 06:00น. ถ้าการคำนวณถูกต้องสมผุสลัคนานั้น ๆ
จะต้องเท่ากับ สมผุสอาทิตย์ หรืออาจต่างกัน 1-2 ลิปดาเพราะการปัดเศษ เป็นต้น
การผูกดวง จ.กรุงเทพฯ อาจเป็นดวงเมือง จะใช้พิกัดตั้งต้น ละติจูด 13.752555° (13N45'09") ลองจิจูด 100.494066° (100E29'38") ตำแหน่งตรงศาลหลักเมือง อาจต่างจากแหล่งอื่น ๆ ที่ใช้พิกัดตั้งต้น จ.กรุงเทพฯ คือ ละติจูด 13N45'00" ลองจิจูด 100E31'00" ซึ่งเทียบแผนที่พิกัดนี้จะอยู่ตรง แยกกษัตริย์ศึก เขตป้อมปราบ กรุงเทพฯ
6. การคำนวณลัคนาปรับใช้กับเวลาต่างประเทศได้ , เวลาดวงอาทิตย์ขึ้น จะใช้พิกัดและโซนเวลาคำนวณ จะเป็นเวลาท้องถิ่นนั้น ๆ และสำหรับบางประเทศบางโซนเวลาอาจมีปรับชดเชยเวลาออมแสง (Daylight Saving Time) , เวลาที่แสดงผลและสมผุสดวงกำเนิด จะเปลี่ยนไปตามวันเวลาของโซนเวลาตามพิกัด