เหตุการณ์โลกช่วงนี้ทราบกันดีว่ามีการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 มีผู้ติดเชื้อและเสียชีวิตจำนวนมาก ในส่วนปรากฏการณ์ท้องฟ้าปี พ.ศ.2563 นี้ก็มีหลายปรากฏการณ์พิเศษที่ขยายความมีนัยทางโหราศาสตร์ เช่น ที่ผ่านมาวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ.2563 มีปรากฏการณ์สุริยุปราคาวงแหวน ในประเทศไทยจะเห็นบางส่วน สุริยุปราคาครั้งนี้มีความพิเศษคือเกิดในวันครีษมายัน (Summer Solstice) พอดี หรือช่วงนี้ก็มีดาวหาง NEOWISE (C/2020 F3) ปรากฏ โดยจะเข้าไกล้โลกในวันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ.2563 ถ้าเมฆฝนไม่บังก็สังเกตุได้ สำหรับช่วงปลายปีวันเหมายัน (Winter Solstice) ก็มีปรากฏการณ์ดาวพฤหัสบดีใกล้ดาวเสาร์วันที่ 22 ธันวาคม พ.ศ.2563 ซึ่งดาวสำคัญคู่นี้ปรกติอยู่ใกล้กัน หรือดาวกุมกันทางโหราศาสตร์ (มหาผัสสะ) ประมาณทุก ๆ 20 ปี รอบนี้ปลายปีช่วงหน้าหนาวฟ้าเปิดน่าจะสังเกตุปรากฏการณ์ได้ง่าย
เข้าสู่เรื่องราวดีกว่า ช่วงนี้มีดาวหางปรากฏเริ่มเห็นได้ในหลายพื้นที่แล้ว มีรูปจากต่างประเทศมากมาย ในไทยก็เริ่มมีถ่ายมาได้บ้าง และเมื่อวานก็มีข่าว COVID-19 ที่จังหวังระยอง 2 เหตุการณ์นี้ทำให้ผมนึกถึงกลอนบทนึงของกวีท่านนึงที่เกี่ยวข้องกับจังหวัดระยอง ซึ่งก็คือท่านสุนทรภู่
"แม้นดาวกามาใกล้ในมนุษย์ .... จะม้วยมุดมรณาเป็นห่าโหง"
กลอนบทนี้เป็นบางส่วนจากบทประพันธ์พระอภัยมณี ของท่านสุนทรภู่ ตอนนางสุวรรณมาลีสอนสินสมุทรและนางอรุณรัศมีดูดาว (บทเต็มด้านล่าง) ถ้าเคยอ่านบทประพันธ์ของท่านสุนทรภู่ จะทราบว่าท่านมีความรู้ดาราศาสตร์ การดูดาว ฤกษ์ยามเวลา ปฏิทิน การเปลี่ยนชื่อ มีเรื่องทางโหราศาสตร์แฝงอยู่ให้หลาย ๆ บทกลอน สำหรับวันนี้จะพูดถึงเรื่อง "ดาวกา" เพราะมีการตีความหลายแบบอยากเขียนเล่าอีกแง่มุมนึงไว้เผื่อสืบค้นต่อ ก่อนเล่าขอแปลกลอนบาทหลังก่อน คือ "จะม้วยมุดมรณาเป็นห่าโหง" คำว่า "ห่า" หมายถึงโรคห่า หรือ อหิวาตกโรค ส่วนคำว่า "โหง" หมายถึง การตายผิดธรรมดาโดยอาการร้าย แปลก็คือจะเกิดโรคระบาดอหิวาตกโรคมีผู้เสียชีวิตมากมายแบบไม่คาดคิด
กลับมาที่บทกลอนต่อ คำว่า "ดาวกา" ในบทนี้มีการตีความหลายความหมาย เช่น
(1) ดาวกา คือ ดาวชุดนึงมี 3 ดวงวางเป็นสามเหลี่ยมเล็ก ๆ อยู่ช่วงกลาง ๆ ดาวโลง หรือกลุ่มดาวคนคู่ หรือเรียกว่า 'ดาวกาจับโลง' เหตุตามบทกลอนว่า "มาใกล้ในมนุษย์" ซึ่งก็คือดาวกาอยู่ใกล้คนคู่หรือมนุษย์ ปรกติดาวฤกษ์จะอยู่ตำแหน่งเดิมตลอด 'มาใกล้' น่าจะหมายถึงหากเห็นดาวเด่นชัดสว่างมาก
บทประพันธ์อื่นที่พูดถึง ดาวกาจับโลง "ขีดชะตาลงดูกับแผ่นดิน ก็ขาดสิ้นเคราะห์ร้ายเห็นตายโหง เสาร์ทับลัคนากาจับโลง ยามลิงล้วงโพรงจระเข้กิน" บทขุนช้างขุนแผน ตอนฆ่านางวันทอง สังเกตุว่าในบทกลอนท่านสุนทรภู่ใช้ชื่อเต็มว่า 'กาจับโลง' ไม่ได้ใช้ 'ดาวกา' ซึ่งอาจเป็นเรื่องสัมผัสในบทกลอน
(2) ดาวกา ,ดาวไซ เป็นชื่อดาวไทย คือ กลุ่มดาวโลมา (Delphinus) ทางโหราศาสตร์ คือ ธนิษฐานักษัตรฤกษ์ที่ 23 เหตุตามบทกลอนว่า "มาใกล้ในมนุษย์" เนื่องจากดาวฤกษ์อยู่ตำแหน่งเดิม 'มาใกล้' จึงน่าจะหมายถึงหากเห็นดาวกลุ่มนี้เด่นชัดสว่างมากดวงใหญ่เหมือนอยู่ใกล้
(3) ดาวกา คือ ดาวกาลี หรือ ดาวหาง สมัยนั้นคำว่าดาวหางมีใช้แล้ว อาจใช้คำอื่นย่อคำเพราะสัมผัสในบทกลอนก็เป็นได้ ในเรื่องดาวหรือดาราศาสตร์ ทราบกันดีว่าท้องฟ้าแบ่งเทห์ฟ้าแบ่งดาวเป็น 2 กลุ่ม ขอลงรายละเอียดนิดนึงอธิบายกว้าง ๆ นะครับ
[1.] ดาวฤกษ์ เป็นดาวที่กำเนิดแสงสว่าง ดาวที่มีแสงสว่างในตัวเอง ดาวฤกษ์ตำแหน่งบนท้องฟ้าจะคงที่ (ในความเป็นจริง ก็ไม่อยู่คงที่ แต่หมื่นปีแสนปีอาจขยับตำแหน่งสักนิดนึง) ดาวฤกษ์ที่เห็นได้คือกลุ่มดาวต่างๆ ที่สว่างบนท้องฟ้าทั้งหมด ความสว่างดาวฤกษ์จะแปรเปลี่ยนน้อยมากขึ้นกับอายุของดาว ในระบบสุริยะเราดวงอาทิตย์จะเป็นดาวฤกษ์เพียงดวงเดียว
[2.] ดาวเคราะห์ ในระบบสุริยะก็คือดาวบริวาร ดาวพุธ, ศุกร์, โลก, อังคาร, พฤหัสบดี, เสาร์, ยูเรนัส และดาวเนปจูน เป็นดาวที่ไม่มีแสงในตัวเองต้องอาศัยแสงสะท้อนจากดาวฤกษ์ซึ่งก็คือดวงอาทิตย์ ตำแหน่งดาวเคราะห์บนท้องฟ้าจะไม่คงที่ มีการเปลี่ยนตำแหน่งตลอดเวลาช้าเร็วขึ้นอยู่กับคาบการโคจร
นอกจากนี้ในระบบสุริยะมีวัตถุอย่างอื่นอีก เช่น ดาวหาง ดาวเคราะห์แคระห์ ซึ่งเป็นเทห์ฟ้าขนาดเล็ก ระนาบวงโคจรห่างจากดาวเคราะห์ ที่มีการเคลื่อนที่ตลอดเวลามีวงโคจร มีคาบโคจรอบดวงอาทิตย์เช่นกัน แต่ละรอบอาจหลายสิบหรือหลายพันปี
ผมค่อนข้างเห็นด้วยกับความหมาย ดาวกา คือ ดาวกาลี หรือหมายถึง ดาวหาง ซึ่งปรกติมีค้นพบดวงใหม่ ๆ ทุกปี แต่จะมีบางดวงขนาดใหญ่ปรากฏให้เห็นชัด นาน ๆ ครั้ง จะเห็นชัดที่สุดจะเป็นช่วงที่ดาวหางโคจรใกล้ ๆ โลก และมีระยะห่างจากดวงอาทิตย์พอควร , หากดูตามบทกลอน "มาใกล้ในมนุษย์" จะตรงกับลักษณะปรากฏการณ์ของดาวหางจะมีเข้ามาใกล้โลก เห็นชัด ออกห่าง แล้วก็ผ่านไป ถ้าหากเป็นดาวฤกษ์ตำแหน่งจะคงที่ความสว่างสังเกตุใกล้ไกลด้วยตาเปล่าทำได้ยากมาก หรือถ้าเป็นดาวเคราะห์ เช่น วันนี้ (14 กรกฎาคม พ.ศ.2563) ดาวพฤหัสบดีเพ็ญ (Jupiter Opposition) ช่วงหัวค่ำดาวพฤหัสบดีขึ้น (ถ้าไม่มีเมฆบัง) ดูทางทิศตะวันออกปัดใต้ จะเห็นสว่างที่สุดใกล้โลกที่สุดในรอบปีสว่างจริงแตกต่างพอสังเกตุได้
หาก 'ดาวกา' ของท่านสุนทรภู่ คือ ดาวหาง ก็น่าจะมีข้อมูลอะไรบ้าง ลองค้นข้อมูลว่าช่วงนั้นมีเหตุการณ์เรื่องราวอะไรที่น่าจะเกี่ยวข้องบ้าง
ท่านสุนทรภู่เกิด วันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ.2329 ถึงแก่กรรมเมื่อ พ.ศ.2398 (อายุ 69 ปี)
พ.ศ.2362 (ค.ศ.1819) มีดาวหางดวงนึงชื่อ Comet Tralles (Great Comet of 1819 / C/1819 N1) ปรากฏ
พ.ศ.2363 (ค.ศ.1820) หลังจากนั้นช่วงใกล้ ๆ กัน เกิดโรคห่า หรือ อหิวาตกโรค "ปีมะโรงห่าลง" ในไทยมีคนตายกว่า 30,000 คน ทั่วโลกประมาณ 100,000 คน
พ.ศ.2364 (ค.ศ.1821) ท่านสุนทรภู่ ประพันธ์พระอภัยมณี น่าจะเริ่มเขียนราวปี พ.ศ.2364-2366 (ช่วงติดคุก) กลอนบาทนี้อยู่ตอนที่ 18 ต้น ๆ เรื่อง
ที่เขียนมาเล่าเป็นข้อคิดเห็นเรื่อง ดาวกา มุมมองนึงนะครับ อาจผิดหรือถูกก็ได้ เท่าที่มีข้อมูลพอสรุปเรื่องราวได้ประมาณนี้ ในทางโหราศาสตร์ ดาวกา อาจมีหรือไม่มีความหมายก็ได้ ไม่อยากให้กังวล คิดว่าที่ผ่านมาไม่กี่ปีมานี้ก็มีดาวหางดัง ๆ มองเห็นได้ เช่น ดาวหางฮัลเลย์ , เฮียะกุตาเกะ , เฮล-บอปป์ ผ่านมาก็ไม่มีโรคระบาดแบบนี้
รักษาสุขภาพนะครับ
=====================================
ปล. บทประพันธ์ พระอภัยมณี ของท่านสุนทรภู่
ตอนนางสุวรรณมาลี สอนสินสมุทรและนางอรุณรัศมีดูดาว
พระชนนีชี้ชวนชมดารา .... ให้หลานยาลูกรักรู้จักไว้
ดูโน่นแน่แม่อรุณรัศมี ... ตรงมือชี้ดาวเต่านั่นดาวไถ
โน่นดาวธงตรงหน้าอาชาไนย ... ดาวลูกไก่เคียงอยู่เป็นหมู่กัน
องค์อรุณทูลถามพระเจ้าป้า .... ที่ตรงหน้าดาวไถชื่อไรนั่น
นางบอกว่าดาวธงอยู่ตรงนั้น .... ที่เคียงกันเป็นระนาวชื่อดาวโลง
แม้นดาวกามาใกล้ในมนุษย์ .... จะม้วยมุดมรณาเป็นห่าโหง
ดาวดวงลำสำเภามีเสากระโดง .... สายระโยงระยางหางเสือยาว
นั่นแน่แม่ดูดาวจระเข้ ... ศีรษะเหหกหางขึ้นกลางหาว
ดาวนิดทิศพายัพดูวับวาว .... เขาเรียกดาวยอดมหาจุฬามณี
โน่นดาวคันชั่งช่วงดวงสว่าง .... ที่พร่างพร่างพรายงามดาวหามผี
หน่อนรินทร์สินสมุทกับบุตรี .... เฝ้าเซ้าซี้ซักถามตามสงกา
พระชนนีชี้แจงให้แจ้งจิต .... อยู่ตามทิศทั่วไปในเวหา
ครั้นดึกด่วนชวนสองกุมารา .... เข้าห้องในไสยาในราตรี
รูปดาวหาง C/2020 F3 (NEOWISE)
จากฝรั่งเศส ถ่ายเมื่อ 13 กรกฎาคม พ.ศ.2563
.
shorturl.at/yAFGK (พระอภัยมณี ตอนที่ 18)
https://en.wikipedia.org/wiki/Great_Comet_of_1819
https://en.wikipedia.org/wiki/C/2020_F3_(NEOWISE)