ปฏิทินโหราศาสตร์ไทย สุริยยาตร์ ชุดนี้ คำนวณสมผุสดาวตามคัมภีร์สุริยยาตร์และคัมภีร์มานัตต์ ตั้งแต่ปี พ.ศ.2300-พ.ศ.2600 และเนื่องจากความแตกต่างกันของปฏิทินโหราศาสตร์ไทย แต่ละชุดหรือแต่ละเล่ม เพื่อความเข้าใจที่ถูกต้องตรงกัน ทราบถึงที่มาที่ไป ข้อกำหนด กฎเกณฑ์ต่างๆ และเพื่อให้การใช้งานเกิดประโยชน์สูงสุด จึงสรุปหมายเหตุเป็นข้อๆ ดังนี้
1. ปฏิทินโหราศาสตร์ไทยชุดนี้คำนวณสมผุสพระเคราะห์ ตามคัมภีร์สุริยยาตร์ และคัมภีร์มานัตต์ ตั้งจุดคำนวณ ณ เวลา 24:00น. ตามเวลาท้องถิ่นกรุงเทพฯ (UTC+06:42) ซึ่งเป็นเวลามาตรฐานไทยแบบเดิม ก่อนที่จะมีการปรับจุดอ้างอิงเวลา จาก จ.กรุงเทพฯ เป็น จ.อุบลราชธานี ใช้เส้นลองจิจูด 105.00000° ตะวันออก เป็นจุดอ้างอิง
เวลามาตรฐานประเทศไทย ปัจจุบัน (UTC+07:00) เริ่มใช้ตั้งแต่ 1 เมษายน พ.ศ.2463
เหตุเพราะมีการเปลี่ยนแปลงจุดอ้างอิงเวลาต่างกัน แต่เกณฑ์การคำนวณคัมภีร์สุริยยาตร์แบบโบราณ ใช้ตำแหน่งดาวอยู่กับพิกัดเวลาท้องถิ่นกรุงเทพฯ (UTC+06:42) เหมือนเดิม ไม่ได้ปรับเปลี่ยน ด้งนั้นในการใช้งานปฏิทินโหราศาสตร์ไทย ต้องปรับฐานเวลาก่อน ดังนี้
ปฏิทินก่อน 1 เมษายน พ.ศ.2463 ยังใช้เวลาท้องถิ่นกรุงเทพฯ (UTC+06:42) เวลาจันทร์ยก เวลาฤกษ์ ดิถี หรืออื่นๆ จะเป็นเวลา (UTC+06:42) ทั้งหมด , ถ้าปรับเทียบเวลามาตรฐานปัจจุบัน (UTC+07:00) ให้บวกเพิ่มเวลา 18 นาที (เวลา 18 นาที เป็นส่วนต่างเวลา ของ จ.กรุงเทพฯ และ จ.อุบลราชธานี คำนวณตามลองจิจูด) , เวลาทางดาราศาสตร์ เวลาดวงอาทิตย์ขึ้น ดวงจันทร์ฯ แสดงเวลามาตรฐานปัจจุบัน (UTC+07:00) เทียบเวลาท้องถิ่นกรุงเทพฯ (UTC+06:42) ให้ลบออก 18 นาที , การวางลัคนาไม่ต้องปรับเวลา
ปฏิทินหลัง 1 เมษายน พ.ศ.2463 ซึ่งเริ่มใช้เวลามาตรฐานใหม่ เวลาจันทร์ยก เวลาฤกษ์ ดิถี หรืออื่นๆ จะแสดงเป็นเวลาท้องถิ่นกรุงเทพฯ (UTC+06:42) ทั้งหมด ถ้าปรับเวลามาตรฐานปัจจุบัน (UTC+07:00) ให้บวกเพิ่มเวลา 18 นาที , การวางลัคนาบางแบบต้องปรับฐานเวลาตามคัมภีร์สุริยยาตร์ก่อน โดยตัดส่วนต่างเวลาท้องถิ่นออกจากเวลาเกิด คือ นำเวลาเกิด ลบด้วย 18 นาที ก่อน ผูกดวงชะตา
2. ช่วงเวลาย้ายราศี เวลาย้ายฤกษ์ เวลาย้ายดิถี ของดาวพระเคราะห์ทุกดวง ในปฏิทินโหราศาสตร์ไทย สุริยยาตร์ ชุดนี้ เป็นผลที่ได้จากการคำนวณ ราศี ฤกษ์ ดิถี ณ เวลาจริงนั้น ๆ คำนวณแบบพิชัยสงคราม คำนวณทุกๆนาที ตั้งแต่ 00.00น.-24.00น. (1,440 นาที) ของแต่ละวัน นำผลเปรียบเทียบนาทีต่อนาที เพื่อหาจุดเวลาย้ายจริง , สอบทานผลคำนวณ เวลาย้ายราศี ย้ายฤกษ์ ย้ายดิถี ในแต่ละวันโดยละเอียดได้ใน "จักรราศีวิภาค ลัคนาฤกษ์" ของปฏิทินรายวันนั้น ๆ หรือ
ดูดวง โหราศาสตร์ไทย
3. พระเคราะห์โคจรวิปริต พักร์ (พ.) พระเคราะห์โคจรถอยหลัง , มณฑ์ (ม.) พระเคราะห์โคจรช้ากว่าปรกติ เกิดช่วงก่อนและหลังพักร์ และ เสริต (ส.) พระเคราะห์โคจรเร็วกว่าปรกติ , ผลพระเคราะห์โคจรวิปริตในปฏิทินโหรฯ ชุดนี้ การโคจรวิปริตพักร์ พิจารณาองศา ความเร็ว ซึ่งจะลดลงเมื่อเปรียบเทียบกับวันก่อนหน้า ส่วน มณฑ์ และ เสริต พิจารณาเปรียบเทียบความเร็วการโคจร กับค่าความเร็วเฉลี่ย และเนื่องจากเกณฑ์คำนวณด้วยคัมภีร์สุริยยาตร์และคัมภีร์มานัตต์ ผลการโคจรวิปริตอาจไม่ต่อเนื่องในบางช่วงเวลา อาจพักร์ชั่วขณะ (อนุวักระ) อาจขาดช่วงในบางวัน จึงนำผลมาปรับปรุงใหม่เพื่อให้ผลการโคจรวิปริตต่อเนื่อง , ดาวมฤตยู ไม่ได้แสดงการโคจรวิปริต เพราะเกณฑ์พิจารณาการพักร์เป็นช่วงสั้น ๆ ระยะ 1 ลิปดา ดาวอาทิตย์ ดาวจันทร์ จะโคจรเดินหน้าเสมอ ส่วนดาวราหูโคจรจะถอยหลังหรือพักร์เสมอ , หากใช้การโคจรวิปริตของพระเคราะห์ ให้ดู
กราฟดาว/ดาวย้ายราศี สุริยยาตร์ พ.ศ.2562 ว่าการโคจรวิปริตรอบนั้น ๆ อยู่ช่วงเริ่มต้น หรือใกล้สิ้นสุด เพื่อเลือกใช้ได้เหมาะสม
4. กฎเกณฑ์การคำนวณตามคัมภีร์สุริยยาตร์ และคัมภีร์มานัตต์ จากตำราดังนี้ 1. ประติทิน โหราศาสตร์ พ.ศ.2417-2479. หลวงอรรถวาทีธรรมประวรรต (อ.วิเชียร จันทร์หอม) / 2. คัมภีร์โหราศาสตร์ไทยมาตรฐาน ฉบับสมบูรณ์. หลวงวิศาลดรุณกร (อ.อั้น สาริกบุตร) / 3. คัมภีร์สุริยยาตรแลมานัตต์ ฉบับเฉลิมพระเกียรติพระจอมเกล้า อ.วรพล ไม้สน / 4. ปฏิทินโหราศาสตร์ไทย พ.ศ.2504-2553. อ.ทองเจือ อ่างแก้ว ใช้สอบทานตรวจสอบข้อมูลที่ได้จากการประมวลผล ซึ่งผลการคำนวณสมผุสตรงกัน หรืออาจมีต่างกัน ในส่วนของเวลาอาจมีต่างกันไม่เกิน 1-5 นาที , ปฏิทินโหรฯ ชุดนี้ในบางปีได้วางตากลไว้ 1 - 2 ตำแหน่ง เพื่อตรวจสอบการละเมิดฯ ,
เกณฑ์คำนวณปฏิทินโหราศาสตร์สุริยยาตร์ ,
ประกาศสงกรานต์ พ.ศ.2562
5. การคำนวณตำแหน่งดาวหรือสมผุสในระบบโหราศาสตร์แบ่งเป็น 2 ระบบหลัก คือ "นิรายนะ" และ "สายนะ" ทั้ง 2 ระบบแตกต่างตรงจุดเริ่มราศีจะไม่ตรงกัน , สันนิษฐานว่าเดิมทีทั้ง 2 ระบบจุดเริ่มราศีเมษตำแหน่งเดียวกัน ใช้ดาวจิตตรา (Spica/รวงข้าว) หรือจุดศารทวิษุวัต (Autumnal Equinox) 180° กำหนดเล็งจุดเมษหรือวสันตวิษุวัต (Vernal Equinox) 0° ต่อมาเวลาผ่านไปแกนโลกที่หมุนเอียงและเหวี่ยง (Precession) ตลอดเวลาทำให้จุดเมษหรือวสันตวิษุวัตเปลี่ยน ดาวเหนือเปลี่ยน มุมมองตำแหน่งดาวจริงเที่ยบกับดาวฤกษ์ท้องฟ้าที่เห็นเปลี่ยนไป แนวคิดระบบนิรายนะใช้ตำแหน่งอ้างอิงดาวแบบเดิม ส่วนระบบสายนะใช้ตามท้องฟ้าหรือจุดเมษที่เปลี่ยนไป ประมาณ 1 องศาทุกๆ 72 ปี (ปีละประมาณ 50 พิลิปดา) ปัจจุบันแม้ดาวดวงเดียวกันตำแหน่งเดียวกัน การอ่าน องศา ราศี ทั้ง 2 ระบบจะต่างกัน โดยจะห่างกันเท่ากับค่า อายนางศะ (Precession) ซึ่งปัจจุบันอายนางศะ ประมาณ 23 - 24° แต่ละวันจะไม่เท่ากัน , ระบบนิรายนะ อาทิตย์จะเปลี่ยนราศีประมาณวันที่ 13 - 17 ของแต่ละเดือน ใช้ในโหราศาสตร์ไทย โหราศาสตร์พระเวท หรือทางอินเดีย ส่วนระบบสายนะ อาทิตย์จะเปลี่ยนราศีประมาณวันที่ 21 - 22 ของแต่ละเดือน ใช้ในโหราศาสตร์สากล (Classical Astrology) โหราศาสตร์ยูเรเนียน (Uranian Astrology)
ปฏิทินโหราศาสตร์ไทยที่นิยมใช้กัน มี 2 แบบ คือ ➊
ปฏิทินโหราศาสตร์ไทย สุริยยาตร์ เป็นปฏิทินโหราศาสตร์ไทยแบบดั้งเดิม คำนวณตามคัมภีร์สุริยยาตร์และคัมภีร์มานัตต์ ➋
ปฏิทินโหราศาสตร์ไทย นิรายนะวิธี ลาหิรี เป็นปฏิทินโหราศาสตร์ คำนวณตามระบบดาราศาสตร์สากล นิรายนะวิธี ตัดอายนางศะ แบบลาหิรี , ทั้งนี้ชื่อเรียก วิธีคำนวณ ต่างกัน แต่โดยหลักการแล้วปฏิทินโหราศาสตร์ไทยสุริยยาตร์ จัดเป็นระบบนิรายนะ (Fixed Zodiac) แบบเดียวกัน หากดูตามชื่อที่นิยมใช้เรียกอาจเข้าใจว่าเป็นคนละแบบ