ปฏิทินโหราศาสตร์ไทย สุริยยาตร์ ชุดนี้ คำนวณสมผุสดาวตามคัมภีร์สุริยยาตร์และคัมภีร์มานัตต์ ตั้งแต่ปี พ.ศ.2300-พ.ศ.2600 และเนื่องจากความแตกต่างกันของปฏิทินโหราศาสตร์ไทย แต่ละชุดหรือแต่ละเล่ม เพื่อความเข้าใจที่ถูกต้องตรงกัน ทราบถึงที่มาที่ไป รูปแบบ กฎเกณฑ์ และข้อกำหนดของปฏิทิน สรุปเป็นข้อ ๆ ดังนี้
[1] ปฏิทินโหราศาสตร์ไทยชุดนี้คำนวณสมผุสพระเคราะห์ ตามคัมภีร์สุริยยาตร์ และคัมภีร์มานัตต์ ตั้งจุดคำนวณ ณ เวลา 24:00น. ตามเวลาท้องถิ่นกรุงเทพฯ (UTC+06:42) ซึ่งเป็นเวลามาตรฐานไทยแบบเดิม ก่อนที่จะมีการปรับจุดอ้างอิงเวลา จาก จ.กรุงเทพฯ เป็น จ.อุบลราชธานี ใช้เส้นลองจิจูด 105.00000° ตะวันออก เป็นจุดอ้างอิง
เวลามาตรฐานประเทศไทย ปัจจุบัน (UTC+07:00) เริ่มใช้ตั้งแต่ 1 เมษายน พ.ศ.2463
เหตุเพราะมีการเปลี่ยนแปลงจุดอ้างอิงเวลาต่างกัน แต่เกณฑ์การคำนวณคัมภีร์สุริยยาตร์แบบโบราณ ใช้ตำแหน่งดาวอยู่กับพิกัดเวลาท้องถิ่นกรุงเทพฯ (UTC+06:42) เหมือนเดิม ไม่ได้ปรับเปลี่ยน ด้งนั้นในการใช้งานปฏิทินโหราศาสตร์ไทย ต้องปรับฐานเวลาก่อน ดังนี้
ปฏิทินก่อน 1 เมษายน พ.ศ.2463 ยังใช้เวลาท้องถิ่นกรุงเทพฯ (UTC+06:42) เวลาจันทร์ยก เวลาฤกษ์ ดิถี หรืออื่น ๆ จะเป็นเวลา (UTC+06:42) ทั้งหมด , ถ้าปรับเทียบเวลามาตรฐานปัจจุบัน (UTC+07:00) ให้บวกเพิ่มเวลา 18 นาที (เวลา 18 นาที เป็นส่วนต่างเวลา ของ จ.กรุงเทพฯ และ จ.อุบลราชธานี คำนวณตามลองจิจูด) , เวลาทางดาราศาสตร์ เวลาดวงอาทิตย์ขึ้น ดวงจันทร์ฯ แสดงเวลามาตรฐานปัจจุบัน (UTC+07:00) เทียบเวลาท้องถิ่นกรุงเทพฯ (UTC+06:42) ให้ลบออก 18 นาที , การวางลัคนาไม่ต้องปรับเวลา
ปฏิทินหลัง 1 เมษายน พ.ศ.2463 ซึ่งเริ่มใช้เวลามาตรฐานใหม่ เวลาจันทร์ยก เวลาฤกษ์ ดิถี หรืออื่น ๆ จะแสดงเป็นเวลาท้องถิ่นกรุงเทพฯ (UTC+06:42) ทั้งหมด ถ้าปรับเวลามาตรฐานปัจจุบัน (UTC+07:00) ให้บวกเพิ่มเวลา 18 นาที , การวางลัคนาบางแบบต้องปรับฐานเวลาตามคัมภีร์สุริยยาตร์ก่อน โดยตัดส่วนต่างเวลาท้องถิ่นออกจากเวลาเกิด คือ นำเวลาเกิด ลบด้วย 18 นาที ก่อน ผูกดวงชะตา
[2] ช่วงเวลาย้ายราศี เวลาย้ายฤกษ์ เวลาย้ายดิถี ของดาวในปฏิทินโหราศาสตร์ไทย สุริยยาตร์ ชุดนี้ คำนวณราศี ฤกษ์ ดิถี ทุกนาที ตั้งแต่ 00.00น.-24.00น. (1,440 นาที) ของแต่ละวัน นำเวลาเปรียบเทียบนาทีต่อนาที เพื่อหาจุดเวลาย้ายราศีจริง , สอบทานผลคำนวณ วินาทีดาวย้ายราศี ย้ายฤกษ์ ดิถี โดยละเอียดได้ใน "จักรราศีวิภาค ลัคนาฤกษ์" ของปฏิทินรายวันนั้น ๆ หรือ
ดูดวง โหราศาสตร์ไทย
[3] พระเคราะห์โคจรวิปริต พักร์ (พ.) พระเคราะห์โคจรถอยหลัง , มณฑ์ (ม.) พระเคราะห์โคจรช้ากว่าปรกติ เกิดช่วงก่อนและหลังพักร์ และ เสริต (ส.) พระเคราะห์โคจรเร็วกว่าปรกติ , ผลพระเคราะห์โคจรวิปริตในปฏิทินโหร ฯ ชุดนี้ การโคจรวิปริตพักร์ พิจารณาองศา ความเร็ว ซึ่งจะลดลงเมื่อเปรียบเทียบกับวันก่อนหน้า ส่วน มณฑ์ และ เสริต พิจารณาเปรียบเทียบความเร็วการโคจร กับค่าความเร็วเฉลี่ย และเนื่องจากเกณฑ์คำนวณด้วยคัมภีร์สุริยยาตร์และคัมภีร์มานัตต์ ผลการโคจรวิปริตอาจไม่ต่อเนื่องในบางช่วงเวลา อาจพักร์ชั่วขณะ (อนุวักระ) อาจขาดช่วงในบางวัน จึงนำผลมาปรับปรุงใหม่เพื่อให้ผลการโคจรวิปริตต่อเนื่อง , ดาวมฤตยู ไม่ได้แสดงการโคจรวิปริต เพราะพักร์ช่วงสั้นระยะ 1 ลิปดา , ดาวอาทิตย์ ดาวจันทร์ จะโคจรเดินหน้าเสมอ ส่วนราหูจะพักร์เสมอ , หากใช้การโคจรวิปริต ดู
ดาวโคจรวิปริต หรือ
กราฟดาว ว่าการโคจรวิปริตรอบนั้น ๆ อยู่ช่วงเริ่มต้น หรือใกล้สิ้นสุด เพื่อเลือกใช้ได้เหมาะสม
[4] กฎเกณฑ์การคำนวณตามคัมภีร์สุริยยาตร์ และคัมภีร์มานัตต์ จากตำราดังนี้ (1.) ประติทิน โหราศาสตร์ พ.ศ.2417-2479. หลวงอรรถวาทีธรรมประวรรต (อ.วิเชียร จันทร์หอม) , (2.) คัมภีร์โหราศาสตร์ไทยมาตรฐาน ฉบับสมบูรณ์. หลวงวิศาลดรุณกร (อ.อั้น สาริกบุตร) , (3.) คัมภีร์สุริยยาตรแลมานัตต์ ฉบับเฉลิมพระเกียรติพระจอมเกล้า อ.วรพล ไม้สน , (4.) ปฏิทินโหราศาสตร์ไทย พ.ศ.2504-2553. อ.ทองเจือ อ่างแก้ว ใช้สอบทานข้อมูลที่ได้จากการประมวลผล ซึ่งผลการคำนวณสมผุสตรงกัน อาจมีต่างกันเพราะตัดเศษลิปดาตอนท้าย , ปฏิทินโหร ฯ ชุดนี้ในบางปีได้วางตากลไว้ 1 - 2 ตำแหน่ง เพื่อตรวจสอบการละเมิด ฯ ,
เกณฑ์คำนวณปฏิทินโหราศาสตร์ สุริยยาตร์ ,
ประกาศสงกรานต์ พ.ศ.2562
[5] การคำนวณตำแหน่งดาวหรือสมผุสในระบบโหราศาสตร์แบ่งเป็น 2 ระบบหลัก คือ "นิรายนะ" (Sideral Zodiac / Fixed Zodiac) และ "สายนะ" (Tropical Zodiac / Movable Zodiac) ทั้ง 2 ระบบแตกต่างตรงจุดเริ่มราศีเมษ , เดิมทั้ง 2 ระบบใช้กลุ่มดาวแกะ (Aries) เป็นจุดเริ่มต้นราศีเมษ 0° เหตุเนื่องจากแกนโลกที่หมุนเอียงและเหวี่ยง (Precession) ส่งผลให้จุดเมษหรือจุดวสันตวิษุวัต (Vernal Equinox) ซึ่งเดิมเคยอยู่ตรงกลุ่มดาวแกะ เคลื่อนที่ออกห่าง ส่งผลให้การสังเกตการณ์ ตำแหน่งดาวเทียบกับดาวฤกษ์ท้องฟ้าเปลี่ยนไป , แนวคิดระบบนิรายนะ นั้นจะอ้างอิงตำแหน่งดาวฤกษ์หรือกลุ่มดาวแกะแบบเดิม เป็นจุดเริ่มต้นราศีเมษ อาทิตย์จะยกเข้าราศีประมาณวันที่ 13 - 17 ของแต่ละเดือน , ส่วนระบบสายนะ ใช้จุดเริ่มต้นราศีเมษ ตามจุดวสันตวิษุวัตที่เปลี่ยนไป ระบบสายนะ อาทิตย์จะยกเข้าราศีประมาณวันที่ 21 - 22 ของแต่ละเดือน , ดังนั้นดาวดวงเดียวกันตำแหน่งเดียวกันบนฟ้า การอ่าน องศา ราศี ทั้ง 2 ระบบจะต่างกัน โดยระยะจะห่างกันเท่ากับค่าอายนางศะ (Precession) ซึ่งปัจจุบันอายนางศะ (ลาหิรี) ประมาณ 24° และค่อยเพิ่มประมาณ 1 องศาทุก ๆ 72 ปี (ปีละประมาณ 50 พิลิปดา) , ปฏิทินโหราศาสตร์ นิรายนะวิธี ใช้ใน โหราศาสตร์ไทย โหราศาสตร์ตะวันออก พระเวท อินเดียส่วนระบบสายนะ ใช้ใน ระบบดาราศาสตร์ (Astronomy) โหราศาสตร์สากล (Traditional Astrology) โหราศาสตร์ตะวันตก โหราศาสตร์ยูเรเนียน (Uranian Astrology) เป็นต้น
ปฏิทินโหราศาสตร์ไทยที่นิยมใช้กัน มี 2 แบบ คือ (1)
ปฏิทินโหราศาสตร์ไทย สุริยยาตร์ เป็นปฏิทินโหราศาสตร์ไทยแบบดั้งเดิม คำนวณตามคัมภีร์สุริยยาตร์และคัมภีร์มานัตต์ (2)
ปฏิทินโหราศาสตร์ไทย นิรายนะวิธี ลาหิรี เป็นปฏิทินโหราศาสตร์ คำนวณตามระบบดาราศาสตร์สากล นิรายนะวิธี (Fixed Zodiac) ตัดอายนางศะ แบบลาหิรี , ทั้งนี้ชื่อเรียก วิธีคำนวณต่างกัน แต่โดยหลักการ ปฏิทินโหราศาสตร์ไทยสุริยยาตร์ จัดเป็นระบบนิรายนะ ใช้กลุ่มดาวแกะเป็นจุดเริ่มต้นราศีเมษแบบเดียวกัน แต่หากดูตามชื่อเรียกอาจเข้าใจว่าเป็นคนละแบบ
[6] ปฏิทินชุดนี้ เปลี่ยนปีนักษัตรตามคติพราหมณ์เกณฑ์ปฏิทินจันทรคติไทย (โหราศาสตร์แบบไทยได้รับอิทธิพลมาจากพราหมณ์ - ฮินดู) เปลี่ยนปีนักษัตรในวันขึ้น ๑ ค่ำ เดือนห้า(๕) โดยในปี พ.ศ. จะเปลี่ยนปีนักษัตรจาก ปีจอ เป็น ปีกุน ใน วันเสาร์ที่ 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2564 เวลา 05:00น. เป็นต้นไป , กฎเกณฑ์ปฏิทินจันทรคติไทย การนับปีนักษัตร ข้อกำหนดต่างๆ ดู
หมายเหตุปฏิทินจันทรคติ พ.ศ.2562